ENDOMETRİOZİS
Endometriozis, önemli bir kadın grubunu etkileyen, kasık ağrısı, adet ağrısı ve gebe kalmada zorluklara neden olan bir hastalıktır. Rahim iç dokusunun, rahim dışında yerleşip gelişmesi olarak tanımlanabilir. Rahim iç dokusuna ”endometrium” denirken, bu doku rahim dışında geliştiğinde ona da ”endemetriozis” denilir. Endometriozisin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, çeşitli teoriler ileri sürülmüş olup, en çok kabul edilen teori ise, menstrüel kanın tüplerden karın içine geçmesi teorisidir. Dokuların en sık yerleştiği yerler, yumurtalıklar, tüpler, barsak yüzeyi ve rahmin ön ve arkasındaki periton denilen karın zarı yüzeyleridir. Normalde olmaması gereken yerde yerleşip gelişen endometrium (rahim zarı) dokusu, sonuç olarak çeşitli şikayetlere yol açar. Bazı kişilerde hiç ya da çok az şikayet olurken, bazılarında şiddetli ağrılar ve gebe kalmakta zorluklar olabilir.
En sık görülen şikayetler şunlardır:
1- Alt karın ve bel ağrısı. Bu ağrılar, menstruasyon öncesi, menstruasyon sırasında (dismenore) ya da herhangi bir zamanda olabilir. Süresi ve şiddeti kişiden kişiye değişir.
2- Cinsel ilişki sırasında ağrı olması.
3- Odakların yerleştiği yere bağlı olarak, idrar yapaken ya da barsak hareketleri sırasında ağrı olması.
4- Gebe kalmayı zorlaştıran etkiler yapabilir.
5- Yumurtalıklarda yerleştiğinde, kistlere yol açar. Bunlara çikolata kisti denir.
Bu belirtilerin çoğu başka hastalıklarda da olabileceğinden, kesin ve tam teşhisi koymak üzere bir uzmana başvurmak gerekli olacaktır.
Endometriozis teşhisi koymak için bir test yoktur. Şikayetinize göre ve yapacağı muayeneye göre, hekiminiz bundan şüphelenecektir. Ultrasonografide yumurtalıklarda, kendine özgü bir görüntüsü olan ve 1-2 ay sonraki kontrolde kaybolmayan kist ya da kistler olması, akla endometrioma (çikolata kisti) ve endometriozis hastalığını getirir. Şikayetiniz gebe kalamamaksa, öncelikli teşhis bu olacaktır ve en uygun tedavi planlanacaktır. Muayene sonrası kesin olarak endometriozis teşhisi koymanın tek yolu, laparoskopi yani kapalı ameliyatla endometriozis odaklarının direkt gözle görülmesidir. Bu gözlemde, endometriozis hastalığının karındaki yaygınlığına göre evrelendirmesi de yapılır. Ancak hasta şikayeti ile hastalığın yaygınlığı uyumlu olmayabilir. Yani 1. evrede hastalığı olan bir hastanın, çok şiddetli ağrıları olabilir. Laparoskopi sırasında teşhisle birlikte, endometriozis odaklarının yakılması, varsa yumurtalıktaki kistlerin çıkarılması, oluşmuş yapışıklıklar varsa bunların açılması gibi cerrahi tedavide yapılır.
Endometriozisin iki belli başlı zararı, ağrı ve gebe kalamamak olduğundan, asıl şikayet ağrı ise, tedavide, gebelik isteği olup olmaması da önem arzeder. Dolayısıyla tedavi cerrahi ve ilaç tedavileri şeklinde birkaç yolla yapılır ve sizin için doğru tedavi, şikayetlerinize ve ileride çocuk sahibi olma isteğinize bağlıdır. Bu amaçla öncelikli şikayet ağrı ise, ağrı kesiciler kullanılır. Çocuk isteği yoksa, doğum kontrol hapları ağrıyı azaltmada uygun bir seçenek olacaktır. Yine, menstrüel periyodları durduran hormonal ilaçlar ağrı kontolünde yararlı olur. Ancak bunlar çok uzun süre kullanılamaz ve gebelik isteği varsa uygun değildir.
Ana şikayet gebe kalamamak olduğunda, öncelikle muayene ve sonrasında planlanacak laparoskopi, hekiminize karın içi rahim, yumurtalık ve tüplerinizin yapısını, birbiriyle ilişkisini, yapışıklık olup olmadığını gösterir. Laparoskopik girişimin ardından diğer bulgularda göz önüne alınarak, aşılama ya da tüp bebek yöntemlerinden birisi ile gebe kalmanız için tedaviniz uygulanır.
