Polikistik Over Sendromu (Pcos) Nedir?

Polikistik over sendromu kadınlarda çok sık rastlanan hormonal bozukluklardan birisidir. Pcos olarak ifade edilen polikistik over, adet görememe ya da uzun aralıklarla adet görme gibi düzensiz durumlar şeklinde kendini gösterir. Polikistik over sendromunda kanda androjen adı verilen hormonların artışına bağlı olarak ciltte yağlanma, sivilcelenme, saç dökülmesi, tüylenme gibi belirtiler ortaya çıkar.

Hormonal bozukluklardan kaynaklı polikistik over sendromu yumurtalıkların androjenleri fazla salgılaması ile ortaya çıkmaktadır. Bu, kadınlarda kısırlık, sivilcelenme, tüylenme gibi farklı sonuçlara neden olabilmektedir. Normal değerlere sahip bir kadında FSH/LH hormon testi sonucu 3 civarında iken polikistik over sendromuna sahip kadınlarda daha yüksek sonuçlar ortaya çıkmaktadır.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri

Polikistik over sendromu kanda androjen seviyesinin artışı ve yumurtlama bozukluğu şeklinde belirti verir. Özellikle yumurtlama bozukluğundan kaynaklı uzun aralıklarla ya da bir süre hiç adet olmama şeklinde belirti ortaya çıkabilir.

Kandaki androjenlerin arttığını belli eden durumlardan birisi erkek tipi tüylenme, saç dökülmesi ve sivilcelenme olabilmektedir. Yine insülin (şeker) metabolizmasını da bozmakta, buna bağlı olarak göbek çevresinde kilo artışı gözlemlenebilmektedir. Diğer belirtileri ise şöyle sıralanabilir:

• Saç dökülmesi
• Tüylenme
• Sivilce
• İnsüline karşı direnç
• Kiloda artış
• Yüz bölgesinde yağlanma
• İltihap
• Düzensiz adet
• Cildin kararması
• Baş ağrısı
• Kısırlık

Polikistik over sendromu şüphesi varsa ilk olarak hastanın öyküsü alınıp klinik değerlendirmesi yapılır. En sık görülen endokrin bozuklukları arasında yer alan polikistik over sendromu, ergenlik ve genç erişkinlik döneminde de görülebilmektedir.

Hastalık özellikle kilolu, adet görme şikayeti bulunan, yüzünde sivilce, cildinde yağlanma olan genç kızlarda şüphelenilmesi gereken bir durumdur. Erkek tipi tüylenme ve çok kilosu olan hastalarda sendrom daha fazla görülmektedir.

Adet düzensizliği şikayeti olan her genç kızda polikistik over sendromu olmayabilir. İlk adet görmeye başladıkları dönemlerde fizyolojik olarak genç kızlarda düzensizlik olabilir. Üreme fonksiyonlarının düzenlenmesinde önemli olan yumurtalık ve beyin arasındaki akslar ergenlik döneminde tam oturmadığından yaşanan bazı adet düzensizlikleri normal kabul edilebilir.

Polikistik over sendromunda ekseriyetle hormon ve tam kan testleri talep edilir. Kandaki androjen hormonlarının seviyesiyle FSH ve LH adlı hormonların seviyelerinin tespiti sendrom tanısı koymada önemli bir yere sahiptir. Bununla birlikte ultrasonografiyle yumurtalıkların polikistik yapısı gösterilerek de tanı konulabilir.

Polikistik Over Sendromu Tedavisi

Polikistik over sendromu tedavisi fiziki muayene ile başlar. Fiziki muayene sonrasında üreme sisteminde problem olup olmadığı gözlemlenir. Kan testindeki hormonal bozukluklara göre doğum kontrol hapı ya da adet düzenleyici ilaçlar tavsiye edilebilir. Polikistik overe bağlı gelişen daha başka hastalıklar varsa hekimlerimiz farklı bir tedavi yöntemi uygulayabilir. Eğer sendrom uzun süre tedavi edilmezse farklı hastalıklara yol açabilir. Uygun diyet ve fiziksel aktivitelerle sürecin desteklenmesi gerekir.

Endometriozis Tanısı ve Nedenleri Nelerdir?

Endometriozis, endometriyumun, yani rahim ya da rahim içini kaplayan dokunun rahim dışında bulunduğu bir hastalık türüdür. En çok alt karın ya da pelviste rastlanılır. Fakat vücudun herhangi bir yerinde de çıkabilir.

Alt karın ağrısı, adet dönemlerinde ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı, hamile kalma güçlüğü gibi semptomlar gösteren endometriozis kimi kadınlarda bir belirti de oluşturmayabilmektedir. Üreme çağındaki kadınların yüzde 10’unda endometriozis bulunmaktadır. Fakat teşhisin endometriozis lezyonlarını görselleştirmek ve biyopsi yapmak için laporoskopi gerektirdiğinden gerçek prevelans bilinmemektedir. Laparoskopi göbek deliğinden kamerayla karın içine bakılan bir ameliyattır.

Pelvik ağrı sebebiyle ameliyat olan kadınların yüzde 10 – 32’sinde, kısırlık sebebiyle ameliyat olan kadınların da yüzde 50’ye yakınında endometriozise rastlanmaktadır. Endometriozis dönemlerine başlamadan önce kadınlarda nadiren ortaya çıksa da genç kadınların yarıya yakınında pelvik ağrı ve ağrılı dönemlerde endometriozis görülebilmektedir.

Endometriozis Tanısı Nasıl Konur?

Endometriozis tanısı için doktor hasta şikayetlerine ve tıbbi geçmişine dair sorular sorar. Endometriozisin fiziksel sonuçlarını kontrol etmek için başlıca şu testler yapılır:

• Pelvik muayene: Pelvik, yani jinekolojik muayene üreme organlarında yer alan anormallikleri saptamada olduğu gibi endometriozise bağlı kistik yapıları saptamada da kullanılabilmektedir.
• Ultrason: Ultrason sayesinde vücudun iç organları görüntülenir. Yüksek frekanslı ses dalgaları sayesinde görüntüleri yakalamak için dönüştürücü adı verilen bir aygıt vajinaya ya da karna yerleştirilir. Üreme organlarının en iyi biçimde görüntülenebilmesi için her iki ultrason incelemesi de uygulanabilir. Standart bir ultrason ile endometriozis tanısı koymak mümkün olmayabilse de eğer hastada endometriozis ile ilişkili kistler oluşmuş ise bunlar USG ile tespit edilebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme: MRG olarak adlandırılan uygulama, organ ve dokuların detaylı görüntülerini elde etmek için manyetik alan ve radyo dalgaları kullanır. Bu görüntüleme tanı koymaya ve cerrahi planlama yapmaya yardımcı olur. Rahim dışına yerleşmiş endometrial dokuların yerleri ve büyüklükleri hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olunur.
• Laparoskopi: Genel anestezi altında, göbek deliği yakınından açılacak küçük bir kesi kanalıyla karın içine girilir. İşlem, laparoskop adlı, ucunda ışıklı kamera yer alan ince bir tüp aracılığıyla gerçekleştirilir. Rahim dışına konumlanmış endometriyal dokular bu yöntemle aranır ve endometrial implantların yeri, kapsamı ve büyüklüğü hakkında fikir sahibi olunur. Gerek görülürse daha ileri testler için doku örneği alınabilir. Laparoskopi esnasında endometriozis odaklar çıkarılarak tedavi tek bir ameliyatla bitirilebilir.

Endometriozis Nedenleri Nelerdir?

Endometriozis nedenleri tam olarak tespit edilebilmiş değildir. Bazı teoriler oluşmuş olsa da farklı faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı da düşünülmektedir. Genetik faktörler nedenlerden birisi kabul edilmekte ve aile içinde aktarılma eğilimi bulunmaktadır. Ayrıca ters yöne menstrüasyon olması, bağışıklık sisteminin zayıf olması, kan dolaşımı veya lenfatik sistem yoluyla endometrium hücrelerinin vücuda yayılması başlıca nedenlerdir.

Endometriozis Nedir?

Endometriozis kadınlarda sık rastlanan bir tür hastalıktır. Çikolata kisti olarak da adlandırılan endometriozis her ay kalınlaşır ve gebelik oluşmaz ise kanamayla atılır. Rahim içi duvar tabakalarının rahim dışı bölgelere yerleşmesiyle oluşur.

Endometriozis ömür boyu sürecek bir yönetim planı gerektirir. Tıbbi tedavi ön planda tutularak tekrarlanan cerrahi girişimlerden kaçınılması gereken kronik bir rahatsızlıktır. Endometriozis görülme sıklığı ve risk grupları en çok akla gelen konulardan birisi olup doğurgan yaştaki kadınların yüzde 10-17’si, kronik pelvik ağrısı olan kadınların yüzde 35-60’ı endometriozisten etkilenmektedir. Risk grubunda olanlar şu şekilde sıralanabilir:

• Birinci derece akrabalarında endometriozis olanlar,
• Rahimde yapısal anormalliğe sahip olanlar,
• Hiç doğum yapmayan ya da ilk doğumunu 30 yaşından sonra yapanlar,
• Menopoza geç yaşta girenler ya da ilk adetini erken yaşta olanlar,
• Adet döngüsü 27 gün ya da daha kısa sürede olanlar, yoğun âdet kanaması geçirenler,
• Çok zayıf kadınlar,
• Asya kökenli ve beyaz ırk kadınlar.

Endometriozis Risk Grupları Kimlerdir?

Rahim içini döşeyen endometrium tabakası rahim dışında başka bir bölgede büyüdüğü taktirde gelişen ve sıklıkla ağrılı seyreden rahatsızlığa endometriozis adı verilir. En çok yumurtalıklar, fallop tüpler ve pelvisi örten dokuda rastlanır. Dünya genelinde üreme çağındaki kadınların yaklaşık 176 milyondan fazlasını etkileyen bir hastalık olsa da endometriozisin bilinirliği oldukça düşüktür. Özellikle 30’lu ve 40’lı yaşlardaki kadınlarda rastlanmaktadır.

Endometriozis hastalığının neden kaynaklandığı tam olarak tespit eidlebilmiş değildir. Ancak nedene yönelik bazı teoriler geliştirilmiştir. Buna göre endometriozis nedenleri başlıca şunlardır:

• Genetik faktörler: Araştırmalara göre hastalık aile içinde aktarılma eğilimindedir. Bazı etnik grupları da diğerlerinden daha fazla etkilemektedir. Kişinin ailesinde endometriozis varsa bu kişide diğerlerine nazaran endometriozis rastlanma riski daha yüksektir.
• Ters yöne menstrüasyon: Afet kanamasıyla rahmi döşeyen endometrium dokusu vajina yoluyla vücuttan uzaklaştırılır. Geriye doğru kanama olması halinde endometrial doku fallop tüplerinden karın boşluğuna akar. Buradaki organlara yerleşmesiyle de endometriozis oluşur.
• Bağışıklık sistemi problemleri: Bağışıklık sistemi vücudun hastalıklara karşı direncini belirler. Bağışıklık sisteminin zayıf olması halinde vücudun hastalık ve enfeksiyonlara karşı doğal savunmasında sorunlar olur. Bu da endometriozis ile sonuçlanabilir.
• Lenfatik sistem: Lenfatik sistem ya da kan dolaşımı ile endometrium hücrelerinin vücudun farklı yerlerine yayılmasına ve çeşitli organlara yerleşmesine neden olabilir. Lenfatik sistem aynı zamanda bağışıklık sisteminin bir parçası olup bir dizi salgı bezi ve tüpten oluşmaktadır.

Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

Söz konusu teorilerin hiç birisi endometriozis hastalığının neden oluştuğunu tam olarak açıklayamamakta, araştırmalar sürmektedir. Farklı faktörlerin kombinasyonu da endometriozisin nedeni olabilmektedir. Adet dönemleri çok ağrılı geçiyorsa, ilişki sırasında ağrı oluyorsa, idrara çıkma sırasında ağrı oluyorsa, büyük abdest sırasında ağrı oluyorsa, zaman zaman aşırı kanama yaşanıyorsa endometriozisten şüphelenilerek kurumumuza başvurulmalıdır.